Protez Diş

Protez diş, kaybedilen dişlerin yerine fonksiyonel ve estetik olarak aynı görevi görecek yapay dişlerdir. Genel olarak diş kayıpları, diş ve diş eti hastalıklarının çeşitli ihmalkarlıklarla tedavi edilmemesi sonucunda meydana gelir. Bunun yanında bazı kazalar sonucunda da diş kayıpları olabilmektedir.

Toplum arasında kaplama diş ya da takma diş olarak ifade edilen protezler çeşitli sebeplerle kaybedilmiş dişlerin yerine ya da estetik bozuklukların giderilmesini sağlayan işlemlerdir. Bireyin; çiğneme, konuşma fonksiyonlarını tekrar kazanabilmesi için yapılan yapay dişlerdir. Protez dişler, aşırı madde kaybı söz konusu olduğunda yapılır. Protez tedavisindeki hedef kişinin yüzü ile uyumlu, doğala en yakın çiğneme ve konuşma işlevini sağlayan etkin protez uygulamalarıdır.

Protez Diş Çeşitleri

Sabit Protezler (kron-köprü benzeri yapıştırmalı protezler)
Hareketli Protezler (total ya da bölümlü protezler)
Tek kronlar (tek dişin kaplanması şeklinde)
Köprüler (eksik dişlerin yanındaki dişlerle birlikte kaplanması- genelde uygulanan)
İmplant üstü protezler (çeneye yerleştirilen vida ve protezler)
İmplant üstü protezler (sabit veya hareketli)

Hareketli Protezler

Total protezler (Hiç diş olmayan ağızlara uygulanmaktadır. İleriki yaşlarda kullanılır)
Parsiyel protezler (Kısmen dişsiz ağızlara uygulanmaktadır. Kroşe adı verilen, dişlerin üstüne gelen kancalar veya tırnaklar kullanılmaktadır)
Hasas tutuculu protezler (Yine kısmen dişsiz ağızlara uygulanan kancası olmayan metal destekli protezlerdir)

İmplant Üstü Protezler

Sabit (bir ya da birden fazla dişe uygulanan porselen kronlar)
Hareketli (tamamen dişsiz ağızlara uygulanan total benzeri protezler)

Metal Destekli Porselen Kaplamalar

Metal destekli porselen kaplamalar, yapım sırasında porselenin altına metal alaşım uygulanarak yapılırlar. Diş dokusuna uygundur ve oldukça dayanıklıdır. Bunun dışında Krom-Kobalt ya da Krom-Nikel alaşım kullanılır.

Zirkonyum Destekli Porselen Kaplamalar

Zirkonyum destekli porselen kaplamalar, alt yapı olarak metal değildir, alt yapısı beyazdır ve zirkonyum alaşım kullanılan protezlerdir.

Doğal dişlere oldukça yakın bir görünümü vardır.
Işığı yansıtma özelliği sayesinde doğal durur.
Alt yapı olarak beyaz renkli alaşım kullanılır. Bu sebeple de diş eti hizasında koyu renkli hat meydana gelmez.
İnsan vücudu ile %100 uyum gösterdiği için alerjik reaksiyon göstermez.

Full Porselen Kaplamalar

Güçlendirilmiş porselenden yapıldıkları için oldukça dayanıklıdır. Bunun dışında alt yapıda metal ya da herhangi bir başka madde yoktur. Diğer porselen kaplamalarla kıyaslandığında ise daha yüksek maliyete sahiptir.

Laminate Kaplama (Laminat Veneer)

Yaprak porselen adı verilen, Laminate estetik problemleri olan ön dişlerde, porselenden hazırlanan tabakanın dişlerin ön yüzlerine yapıştırılmasıdır. Bu estetik uygulama, ince, yarı geçirgen bir tabakadır. Diş yüzeyinden çok ince bir tabaka kaldırılır. Bu sebeple de dişe oldukça az zarar verir.

Hangi Dişlere Protez Yapılır?

Protez dişlerde estetik amaç ön planda tutulur. Fakat estetik amaç dışında gerekli olduğu durumlar; aşırı yıpranmış ve zarar görmüş dişler, diş eksiklikleri, ağızda hiç diş olmaması durumu, kalıtımsal ya da ailesel genetik sorunlarda protez diş takılması gerekebilir.

Protez Diş Hemen Yapılır mı?

Protez dişin takılmasına diş hekimi karar vermektedir. Hasta ile ilk tanışma ve gerekli muayenelerden sonra hasta için en uygun tedavi planı hazırlanır. Protez tedavisi, dişlerde diğer sorunların giderilmesinden sonra başlar. Diş eti tedavisi, cerrahi işlemler, dişlere yapılacak dolgular ya da kanal tedavileri tamamlandıktan sonra gerekli hazırlıklar tamamlanır ve protez tedavisi başlar. Bu aşamada hekimin deneyimi, tecrübesi oldukça önemlidir. Bu sebeple de protetik diş tedavisi için iyi bir planlama sağlamak gerekmektedir. Eğer uygun hazırlıklar yapılmadan protez uygulanırsa, bu protezin başarı şansı oldukça düşüktür. Protez tedavisinin başarılı olabilmesi için dişlerin sağlam, çürüksüz olması ve iyi bir ağız hijyeninin mevcut olması gerekmektedir.

Protez Dişler Hangi Malzemeden Yapılır?

Yaş ilerledikçe ya da ağızda meydana gelen çeşitli değişimler sonucunda oluşan estetik bozuklukları ortadan kaldırmak uygulanan diş tedavilerinin adı protez olarak ifade edilir. Protez dişler, eksik dişlerin yerine konularak konuşma ve çiğneme fonskiyonlarını ortadana kaldırır ve estetik açıdan doğal dişlerin yerine geçer.

Diş kayıplarının oluşmasına sebep olan en büyük etken, diş eti hastalıklarının tedavi edilmemesidir. Bunun dışında yaşanabilen kazalar da diş kayıplarına yol açabilir. Diş kayıpları, çene kemiğinde zayıflamaya yol açarak birçok sorunun ortaya çıkmasına yol açabilir. Bu durumda da uygulanan tedavi yöntemi protezdir. Günümüzde, diş hekiminin verdiği kalıp ve ölçülere dayanarak takma diş hazırlamakta yeni malzemeler kullanılmaktadır. Son yıllarda geliştirilen “implant” (diş dikimi) yöntemi ve teknolojisi ile, ağzında protez takılacak tek bir dişi bile kalmamış hastalara bile artık yapay ancak tamamen doğal diş işlevini ve estetik görünümü yerine getirebilen diş yapılabilmektedir. Bu yeni teknoloji ile çene kemiğine özel alaşımlı metaller çakılarak takma dişlerin oturacağı yer hazırlanmaktadır. Bu aşamadan sonra bu metal parçalar yapay dişle kaplanır ve protez de bu yapay dişlerin üzerine uygulanır.

Protez Diş Konuşmamı Değiştirir mi?

Protez diş, konuşma fonksiyonlarını olumlu yönde değiştirmektedir. Konuşma pratiğinin ilerlemesi ve proteze adapte olma sürecinin tamamlanması durumunda protez dişlerle konuşma işlevi iyileşecektir.

Tam Dişsizlik Durumunda Hastalarda Ne Tür Protezler Yapılabilir?

Şayet hastanın hiç dişi yoksa ancak kemik ve doku oranı yeterli ise, klasik implant protezi uygulanabilir. Şayet hasta ekstra bir tutuculuk talep ediyorsa, 4 implant yerleştirilir ve implant üstü hareketli protez yapılabilir. Hastanın posteror bölgelerinde yeterli kemik yüksekliği ve genişiliği varsa, implant üstü sabit protezleri söz konusu olabilir. Çünkü alt ve üst çenelere ayrı ayrı uygulanan 6-8 adet implant ile hasta sabit yani çıkmayan protezlere sahip olabilir. Ancak mevcut kemik dokusu 6-8 adet implant için uygun değilse, ön bölgelere 2-4 adet implant uygulanarak tutuculuk problemi olmayan hareketli protezler uygulamak mümkündür. Fakat şayet hastanın dokuları implant uygulaması için uygun değilse uygulanacak protez türü dokulardan destek alan tam protez olmalıdır.

Takma Dişler Ağız Kokusuna Yol Açar mı?

Şayet ağız hijyeni yeterli geliyorsa yani hasta ağız hijyenine önem veriyorsa ve tam şekilde yapıyorsa, takma dişlerin ağız kokusu yapması mümkün değildir. Fakat hasta uygun ağız bakımını yapmıyorsa, protezler yemeklerden sonra fırçalanmıyorsa hijyen eksikliği sebebi ile ağız kokusu oluşabilir.

Diş Protezinin Amacı Nedir?

Protez diş ile, hastanın kaybolan fonksiyonları tekrar sağlanır. Örnek olarak, dişleri kaybedildiğinde, dil hareketleri ve konuşma fonksiyonları bozulur. S harfi, K harfi, vs. yanlış telaffuz kaynaklı farklı çıkabilir. Bunun dışında diş kayıplarında en önemli bir diğer sorun ise hastanın rahatlıkla yemek yiyememesidir.

Sabit Protezler

Köprü, kuron, kaplama şeklinde de ifade edilen sabit protezler, az sayıda diş eksikliği söz konusu olduğunda uygulanan ve destek dişlerin şekillendirilmesi (kesilmesi, küçültülmesi) ile laboratuvarda hazırlanan dişlere yapıştırılan protezler olarak tanımlanmaktadır. TBu protezlerin temizliği uzun sürede ağızda kalması için oldukça önem teşkil eder. Özellikle protezin diş eti kenarlı titizlikle fırçalanmalıdır. İşlem süresi ise; dişlerin hazırlanması ve ölçü alınmasını takiben 3-4 seansta ve 1 haftada biter.

Kuron ve Köprü Nedir?

Kuron işlemi, çürük, kırık ya da farklı bir sebeple aşırı madde kaybı yaşanan dişlerin küçültülmesi ve kaplanması olarak tanımlanır. Köprü ise; Bir ya da daha fazla diş eksikliklerinde, komşu dişlerin küçültülmesi ve özel kaplamalardan destek alınması ile mevcut boşlukların doldurulmasıdır. Diş kaybı yaşandığında, komşu dişler boşluklara doğru kaymaya başlar. Bunun neticesinde de dişlerde diş eti sorunları ve çapraşıklık problemleri meydana gelir. Şayet uzun süre bu boşluk implant ya da köprü ile iyileştirilmezse, komşu dişlerde de kayıplar meydana gelebilir.

Metal Destekli Kuro ve Köprü Nedir?

Altyapı olarak standart metal alaşımlar kullanılması mümkündür. Altın, diş ve diş etine uyumlu ve en kıymetli malzemelerin başında gelir. Bu sebeple de değerli metaller kullanılarak uygulanan işlemler daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlar.

Metal Desteği Olmayan Full Porselen Kuronlar Nedir?

Güçlendirilmiş porselenden uygulanmaktadır. Kuronların görüntüsünü pek çok faktör etkileyebilir. Bu faktörler arasında en önemlisi ışığa karşı verdikleri tepkidir. Doğal dişler ışığı geçirirler. Bu sayede dişlerde derinlik ve canlılık görülür. Metal desteksiz porselen kuronlar da ışık geçirir. Bu sayede doğal dişlere en yakın sonuçlar elde edilebilmektedir. Metal destekli porselenler çeşitli ışık faktörlerinde (disko,fotoğraf makinası flaşı vb) ağızda yokmuş gibi koyu renk bir boşluk görüntüsü verebilir. Full porselenler ise her türlü ışığı geçirme özelliğine sahiptir. Diş eti çekildiği zaman, full porselenler estetik görünümlerini muhafaza eder, metal porselen diş ile birleştikleri bölgede kötü bir görüntü oluşturma riskine sahiptir.

Diş Protezini İlk Kez Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Diş protezi yeni yapıldığında, hareketli protezi takmak ve çıkarmak zor olabilir. Bunun için biraz deneyim ve tecrübe gerekmesi lazımdır. Başlangıçta hastaya rahatsızlık verebilir, bu oldukça normaldir. Diş hekimi, hastaya protezlerin ne kadar takılı kalması gerektiğini ve ne zaman çıkartılması gerektiğini bildirecektir. İlk başta sürekli protezin takılı kalması gerekmektedir. Protezin adapte sürecini tamamlamak için bu aşama oldukça önemlidir. Şayet protez bir noktaya çok fazla basınç uyguluyorsa bu bölgece yara ve protez vuruğu meydana gelebilir. Ancak diş hekiminiz bu rahatsızlığı kolaylıkla çözümleyecektir.

Dikkat edilmesi gerekenler:

İlk olarak hasta beslenmesine dikkat etmelidir. Yumuşak besinler ve küçük parçalar tüketilmelidir. Çiğneme işlemini her iki tarafta da yapmalı ve basıncı iki çeneye de eşit olarak uygulanmalıdır.
Protezin takılması ve çıkarılması özen istemektedir. Başlangıçta takma ve çıkarma işlemleri havlu üzerinde yapılmalıdır. Protezin düşmesi, proteze hasar verecektir.
Protez, her yemekten ve öğünden sonra yıkanmalı ve düzenli olarak fırçalanmalıdır. Üzerindeki besin artıkları protezden temizlenmelidir.
Hareketli Protez mutlaka ıslak bir ortamda korunmalıdır. Aksi takdirde boyutlarında ve seklinde bozulmalar meydana gelebilir. Uyku sırasında protez içinde protez temizleme tableti olan veya normal su içerisinde tutulması gerekmektedir.
Hastanın yaşına ve protezin uzun süre kullanımına bağlı olarak, ağız içinde değişiklikler olması normaldir. Kemik ve Diş Eti yapısında meydana gelebilecek farklılıklar protez altında boşluklar meydana getirebilir. Bu aşamalarda protezin altında yara ve vuruklar meydana gelebilir. Bu gibi durumlarda kesinlikle diş hekimine bilgi verilmelidir. Özellikle tutuculuğu azalmış olan kancalı protezlerde kroseler kişi tarafından sıkılmamalıdır. Elle yapılmaması gereken düzeltmelerde diş hekimine haber verilmesi oldukça önemlidir. Protezde kırılmalar meydana gelirse evde bulunan yapıştırıcılar kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu yapıştırıcılar insan sağlığına zararlı maddeler içerebilir. Şayet protezde kırılma, diş kaybı, çatlama veya cilasında bozulma olursa en kısa zamanda diş hekimine başvurulmalıdır.
Yeni protez vücut için yabancı bir yapıdır. Bu sebeple de adaptasyon süreci mevcuttur. Bu sebeple de sabretmeli ve alışma sürecinde oldukça dikkatli davranılmalıdır. Kısa süre sonra proteze alışılacak ve oldukça konforlu şekilde kullanılabilecektir.

Hareketli Protezlerin Temizliği Nasıl Olmalıdır?

Çıkarılabilir kısmi veya tam protezler, onları temiz tutmak, lekelerden arındırmak ve en iyi şekilde bakmak için gereken özen gerektirir. İyi protez bakımı için:

Yemek yedikten sonra protezleri çıkartın ve durulayın. Yemek artıklarını ve diğer gevşek parçacıkları gidermek için protezlerin üzerine su sıkın. Tezgaha veya lavaboya havlu koymak veya lavabonun içine biraz su koymak isteyebilirsiniz, böylece protezleri düşürdüğünüzde kırılmaz.
Protezlerinizi dikkatle kullanın. Temizlik yaparken plastik veya klipsleri bükmeyin veya hasar görmediğinden emin olun.
Protezleri çıkardıktan sonra ağzınızı temizleyin. Dilinizi, yanaklarınızı ve ağız çatınızı (damak) temizlemek için doğal dişlere ve gazlı bezlere veya yumuşak bir diş fırçasına yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanın.
Protezlerinizi en azından günlük olarak fırçalayın. Gıdaları, plakaları ve diğer çökeltileri çıkarmak için aşındırıcı olmayan bir protez temizleyicisiyle ıslatarak ve fırçayla diş etlerini günlük olarak nazikçe temizleyin. Protez yapıştırıcı kullanıyorsanız, kalan yapıştırıcıyı çıkarmak için diş etlerine karşı olukları temizleyin. Ağız içine protez temizleyicileri kullanmayın.
Gece protezleri ıslatın. Çoğu tip takma diş şeklini korumak için nemli kalmalıdır. Protezleri bir gece suda veya hafif protez ıslatma solüsyonuna yerleştirin. Protezleri bir gecede düzgün bir şekilde saklamak konusunda diş hekiminize danışın.
Protezleri ağzınıza koymadan önce, özellikle protez ıslanmasına yönelik bir çözüm kullanıyorsanız, protezleri durulayın. Bu solüsyonlar, yutulduğunda kusma, ağrı veya yanmalara neden olan zararlı kimyasal maddeler içerebilir.
Düzenli dental muayene zamanlaması yapın. Diş hekiminiz, protezlerin incelenip profesyonel olarak temizlenmesinin ne sıklıkta yapılması gerektiği konusunda sizi bilgilendirecektir. Diş hekiminiz kaymayı ve rahatsızlığı önlemek için uygun bir uyum sağlamaya yardımcı olabilir. Diş hekiminiz ağzınızın iç kısmını kontrol ederek sağlıklı olduğundan emin olabilir.

Genellikle kaçınmanız gereken şeyler;

Zımpara gibi temizleme malzemeleri. Sert ve kıllı fırçalar, güçlü temizleyiciler ve sert diş macunlarından kaçının; çünkü bunlar çok aşındırıcıdır ve protezlerinize zarar verebilir.
Beyazlatıcı diş macunları. Beyazlatıcı macunlar özellikle aşındırıcı olarak bildirilen diş macunları ve protezlerde genellikle kaçınılmalıdır.
Ağartıcı içeren ürünler. Bunlar protezleri zayıflatabilir ve renklerini değiştirebileceğinden diş beyazlatma ürünleri kullanmayın. Protezleri, metali zedeler ve korozif hale getirebileceğinden, klor içeren çözeltilerde metal eklerle ıslatmayın.
Sıcak su. Protezlerinizi çözebilecek sıcak veya kaynar sudan kaçının.